Είναι αρμοδιότητες των νοσηλευτών η φλεβοκέντηση και η αιμοληψία; Μια επισκόπηση στο ασαφές θεσμικό πλαίσιο για τα καθήκοντα των νοσηλευτών.

Στα Νοσοκομεία της χώρας μας πολύ συχνά παρατηρούνται αντιπαραθέσεις μεταξύ επαγγελματικών ομάδων σχετικά με τις αρμοδιότητες και τα καθήκοντα κάθε ομάδας επαγγελματιών.

Στο ελληνικό δημόσιο δεν υπάρχει καθηκοντολόγιο που να διακρίνει τις αρμοδιότητες και τα καθήκοντα κάθε ειδικότητας και κατηγορίας εργαζόμενου. Αντί βεβαίως οι μνημονιακές κυβερνήσεις να ασχολούνται με τη διευθέτηση αυτού του σημαντικού θέματος, ασχολούνται με την εφαρμογή της «αξιολόγησης», με την παγκόσμια πρωτοτυπία να επιχειρείται η αξιολόγηση εργαζομένων χωρίς να τους έχουν ανατεθεί συγκεκριμένα καθήκοντα!

Στο χώρο των Νοσοκομείων, για να εφαρμοστεί καθηκοντολόγιο, θα πρέπει να γίνει πρώτα  καθορισμός αρμοδιοτήτων κάθε επαγγελματικής ομάδας με συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο, το οποίο μέχρι σήμερα είναι εντελώς ασαφές.

Η πιο εμφανής περίπτωση είναι αυτή των νοσηλευτών, που το μόνο θεσμικό πλαίσιο που υπάρχει για τα καθήκοντα τους είναι το ΠΔ 351 του 1989 για τον Καθορισμό Επαγγελματικών δικαιωμάτων των πτυχιούχων των τμημάτων  Νοσηλευτικής των ΤΕΙ. Το συγκεκριμένο ΠΔ είναι εντελώς ασαφές με αποτέλεσμα να μην περιγράφονται και να μην περιλαμβάνονται οι περισσότερες από τις νοσηλευτικές πράξεις που διαδάσκονται στα ΤΕΙ και εφαρμόζονται εδώ και χρόνια από χιλιάδες νοσηλευτές στις μονάδες παροχής υγείας. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ασάφεια του συγκεκριμένου ΠΔ επιτρέπει τον ισχυρισμό ότι η φλεβοκέντηση, η αιμοληψία, η τοποθέτηση ουροκαθετήρα, η λήψη ΗΚΓ δεν είναι καθήκοντα των νοσηλευτών και δεν είναι νομικά κατοχυρωμένοι οι νοσηλευτές που τις εκτελούν, όπως επανειλημμένα έχει ισχυριστεί τα τελευταία χρόνια το Νομικό Πρόσωπο των Νοσηλευτών, η Ένωση Νοσηλευτών Ελλάδας (δείτε ΕΔΩ  και ΕΔΩ).

Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι οι νοσηλευτές απόφοιτοι Πανεπιστημιακών Τμημάτων δεν έχουν καθορισμένα επαγγελματικά δικαιώματα, ενώ για την κατηγορία ΔΕ (βοηθοί νοσηλευτών) τα επαγγελματικά καθήκοντα ( ΠΔ 210/24-7-2001) είναι εξίσου ασαφή και  περιλαμβάνουν την παγκόσμια πρωτοτυπία ότι από τους βοηθούς νοσηλευτές ασκούνται όλες οι νοσηλευτικές πράξεις που ανατίθενται από τον υπεύθυνο νοσηλευτή τριτοβάθμιας εκπαίδευσης υπό την προϋπόθεση ότι την αποκλειστική ευθύνη φέρει ο νοσηλευτής! Πέρα από το παράλογο της συγκεκριμένης διάταξης, όταν δεν είναι σαφώς καθορισμένες οι νοσηλευτικές πράξεις, δεν έχει και καμιά ιδιαίτερη νομική αξία.

Μερική διευθέτηση αυτού του χάους επιχειρήθηκε τον Ιανουάριο του 2015 από την Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ. B 68/2015) του τότε Υπουργού Υγείας Μ. Βορίδη για τον καθορισμό των καθηκόντων και των αρμοδιοτήτων των νοσηλευτών – τριων. Η συγκεκριμένη Υπουργική Απόφαση περιελάμβανε με σαφήνεια πολλές νοσηλευτικές πράξεις (φλεβοκέντηση, αιμοληψία, λήψη ΗΚΓ, τοποθέτηση ουροκαθετήρα κα), δεν προηγήθηκε όμως διαβούλευση και διάλογος με τους επιστημονικούς φορείς, με αποτέλεσμα η Υπουργική Απόφαση να δεχθεί δριμεία επίθεση από τον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο με το πρόσχημα ότι επιτρέπει τη συνταγογράφηση αναλγητικών στους νοσηλευτές. Δυστυχώς η τότε πολιτική ηγεσία του υπουργείου υγείας υποχώρησε στις πιέσεις του ιατρικού κόσμου λόγο πριν τις εκλογές του 2015 και αντί να ακυρώσει μόνο τις διατάξεις για τις οποίες διαμαρτυρόταν ο ΠΙΣ, ακύρωσε όλη την Υπουργική Απόφαση (219/2015 – ΦΕΚ 137/Β/22-1-2015).

Αποτέλεσμα ήταν να επανέλθουμε στο ίδιο ασαφές και επικίνδυνο για νοσηλευτές και ασθενείς θεσμικό πλαίσιο.

Από τότε έχουν περάσει περισσότερα από τρία χρόνια, έχει αλλάξει η κυβέρνηση, άλλα δυστυχώς δεν έχουν γίνει συγκεκριμένες κινήσεις που να οδηγούν στην έκδοση νέας Υπουργικής Απόφασης που να καθορίζει με σαφήνεια τα καθήκοντα και τις αρμοδιότητες των νοσηλευτών – τριων. Έτσι συντηρείται η ίδια ερμαφρόδιτη κατάσταση, με τις αντιπαραθέσεις σχετικά με το ποιες είναι οι αρμοδιότητες των νοσηλευτών και ποιες όχι, και με δεκάδες χιλιάδες νοσηλευτές να εκτελούν πράξεις σε ασθενείς για τις οποίες σύμφωνα με το επιστημονικό τους όργανο, την ΕΝΕ,  δεν είναι νομικά κατοχυρωμένοι να τις εκτελούν.

Επ ευκαιρία του εορτασμού σε μερικές ημέρες της Παγκόσμιας Ημέρας Νοσηλευτών – τριων, καλό θα ήταν να ξαναμπεί δυναμικά στο δημόσιο διάλογο και στα αιτήματα των νοσηλευτών η απαίτηση για την έκδοση ενός συγκεκριμένου θεσμικού νομικού πλαισίου καθηκόντων και αρμοδιοτήτων, παράλληλα βέβαια με την απαίτηση για προσλήψεις μόνιμου νοπσηλευτικού προσωπικού και για σεβασμό των εργασιακών δικαιωμάτων των νοσηλευτών – τριων.

Γιώργος Μανουσάκης, νοσηλευτής, 
μέλος Γραμματείας του ΜΕΤΑ Υγ/κων